بازگشایی مدارس برای معلمان تازهکار: ۷ راهکار ساده اما مؤثر
بازگشایی مدارس برای بیشتر معلمان یک تجربه پرهیجان و پرچالش است، اما برای معلمان تازهکار شرایط کمی متفاوت به نظر میرسد. شما نهتنها با فضای جدید مدرسه روبهرو میشوید، بلکه باید هویت حرفهای خودتان را هم شکل دهید.
هفته اول مهر برای معلم تازهکار به منزله «صفحه سفید» است؛ هر تصمیم و رفتاری که در این روزها انجام میدهید، میتواند مسیر کل سال تحصیلی را تحتتأثیر قرار دهد. برخلاف اینکه عموما دانشآموزان ابتدایی معلمان جوانتر را به خوبی میپذیرند باید به یاد داشت که باقی مخاطبان از دبیرستانیها و اولیای مدرسه گرفته تا حتی همکاران، در ابتدا شما را زیر ذرهبین میگذارند. حتی اگر نیت آنها خیر باشد، داشتن استراتژیهای کاربردی و درعینحال ساده، اهمیت زیادی دارد.
در ادامه ۷ راهکار تخصصی و قابلاجرا برای معلمان تازهکار در هفته اول مهر ارائه میکنیم تا هم از نظر آموزشی و هم از نظر مدیریتی بتوانند سال تحصیلی موفقتری را آغاز کنند.
علاوه بر این اگر باتچربهتر هستید و ذهن خلاق و دغدغهمندی دارید میتوانید در انجمن معلم با پاسخگویی به سوالاتشان آنها را یاری کنید.
۱. برنامهریزی فقط پر کردن دفتر نیست! هدفمند بنویسید
داشتن برنامه روزانه برای معلم تازهکار ضروری است؛ اما نکته کلیدی این است که برنامه باید هدفمند باشد. بهجای نوشتن جزئیات ریز هر دقیقه، اهداف اصلی هر جلسه را مشخص کنید:
-
در روز اول میخواهم دانشآموزان با من و قوانین کلاس آشنا شوند.
-
در روز دوم هدفم شناخت تواناییها و سطح علمی دانشآموزان است.
- در جلسه با اولیا هدفم ایجاد اعتماد به توانایی و تخصص شخص معلم است.
این نگاه باعث میشود اگر شرایط کلاس تغییر کرد (که معمولاً هم همینطور میشود)، هنوز بتوانید مسیر کلی را حفظ کنید.
حالا میتوانید با خیالی آسوده هر هدف را به شکل فعالیتهای قابل اجرا و متنوع دربیاورید. این فعالیتها جعبه ابزار شما در روزهای نخست خواهد بود.
سعی کنید برای اهدافان از ابزار آموزشیای بهره بجویید که مانند برنامهریزیتان منعطف باشد تا بتوانید هرلحظه پویا و خلاق بمانید.
۲. قوانین کلاس: مشارکتمحور و قابلاجرا
یکی از اشتباهات رایج معلمان تازهکار این است که لیستی طولانی از قوانین تهیه میکنند. تجربه نشان داده که سه تا پنج قانون اصلی، اگر با مشارکت دانشآموزان تدوین شود، بسیار مؤثرتر از دهها قاعده خشک خواهد بود. برای مثال میتوانید جلسهای کوتاه برگزار کنید و بپرسید:
-
«دوست دارید کلاس ما چه ویژگیهایی داشته باشد تا یادگیری راحتتر شود؟»
-
«در سالهای گذشته که دانشآموز بودید، کدام قانون کلاسی به نظر شما از همه کاربردیتر بود؟»
- «به نظرتون چطور عدالت و آرامش و امنیت رو حتی وقتی بعضیها نبودیم، تو کلاسمون برقرار نگه داریم؟»
با جمعبندی پاسخها، قوانین مشترک نوشته میشوند. رویکرد مشارکتی علاوه بر کاهش مقاومت دانشآموزان، حس تعلق و مسئولیتپذیری را تقویت میکند. به زبان سادهتر انسانها به قوانینی که خودشان در شکلگیری آنها نقش داشتهاند، پایبندی بیشتری دارند.
مسئولیت شما در این نقطه، این است که قوانین را تا حد ممکن ساده، قابل فهم و قابل اعتماد ساختاربندی کنید به طرزی که به عنوان فرکتالهای نظمدهنده در کل طول سال تحصیلی نقش خود را ایفا کنند. از نظرات همکاران خود در این باره بهرهمند شوید: انجمن معلم
۳. شروع ساده، با تمرکز بر رابطه
بسیاری از معلمان تازهکار تصور میکنند باید در همان هفته اول بهترین محتوای آموزشی را ارائه دهند. درحالیکه هدف اصلی آغاز سال تحصیلی ساختن رابطه و فضای امن یادگیری است. بهتر است بهجای شروع سختگیرانه، فعالیتهای سادهتری مثل گفتوگو، کارگروهی کوتاه یا بازیهای آموزشی طراحی کنید.
یادتان باشد: اگر دانشآموزان احساس امنیت و نزدیکی کنند، یادگیری واقعی در هفتههای بعد بهطور طبیعی اتفاق میافتد.
یک هفته را صرف شناخت هویت خودتان در کلاس و دانشآموزان بکنید. با هم به اکتشاف شیوههای یادگیری، علایق، بخشهای کتاب درسی، خاطرات سال گذشته و… بپردازید. مطمئن باشید این یک سرمایه گذاری پرسود است که سرعت یادگیری را در ادامه بیشتر خواهد کرد.
نکته مهم اینجاست که سادگی را با بیقیدی اشتباه نگیریم و در ابتدای سال تحصیلی تعداد زیادی بازی یا گفتگوی صرفا صمیمانه را به عنوان وعده اصلی سر سفره کلاس نگذاریم! این یک زنگ خطر جدی است. زیرا توقع دانشآموزان را از کلاس، چیزی ورای محیط آموزشی میکند. بازیهای آموزشی با هدف ارزیابی، گفتگوهایی برای کسب شناخت عمیق از دانشآموزان، فعالیتهای بدنی (مخصوصا دستی) برای ارزیابی مهارتهای مربوطه و البته یادآوری از سالهای گذشته را هنرمندانه و تخصصی را طوری در کنار هم قرار دهید که گویی یک کلاس به تمام معنا دارید که در آن، آموزش محتوای جدید وجود ندارد بلکه یادمیگیریم چگونه یادبگیریم، تعامل کنیم و بسازیم.
۴. یادگیری نامها، یک گام بزرگ برای تقویت عزت نفس کلاس
حتما لیست کلاسی را قبل از ورود به کلاس و اول مهر نزذ خود داشته باشید. مبادا فهرست خامی به کلاس ببرید و همزمان با معرفی نوبت به نوبت دانش آموزانتان، آن را تکمیل نمایید!
به خاطر سپردن نام دانشآموزان شاید ساده به نظر برسد، اما در روانشناسی آموزشی اهمیت زیادی دارد. وقتی دانشآموز در همان روزهای اول میبیند معلمش او را با نام میشناسد، احساس دیدهشدن و ارزشمندی پیدا میکند. و از طرفی وقتی معلم از ابتدا نام دانشآموزان را به خوبی بذاند تسلط بیشتری بر کلاس خواهد داشت. میتوانید از روشهایی مثل «کارت نام» روی میز، بازیهای معرفی یا حتی ضبط صدا برای یادگیری سریعتر استفاده کنید. این کار نهتنها رابطه عاطفی را تقویت میکند، بلکه در مدیریت کلاس هم کمککننده است.
۵. انعطافپذیری: کلید بقا در هفته اول
حتی بهترین معلمان هم در هفته اول مهر با بینظمی، تأخیر، یا مشکلات غیرمنتظره مواجه میشوند. آنچه معلم تازهکار باید بیاموزد، انعطافپذیری آگاهانه است. یعنی داشتن طرح جایگزین.
-
اگر برق رفت، چه فعالیت بدون وسیلهای میتوان انجام داد؟
-
اگر دانشآموزان از آمدن به مدرسه خوشحال نبودند، چگونه میتوان فضای کلاس را عوض کرد؟
- در صورت غیبت بیش از نصف کلاس، چه فعالیتهایی انجام دهم؟
این آمادگی تصویر حرفهایتری از شما در ذهن دانشآموزان ایجاد میکند. هیچ مدیری معلمی که دائم برای برگزاری جشنها یا مراسمات مختلف ساز مخالف بزند را حرفهایتر یا مهم تر نخواهد پنداشت. والدین بسیار زیرکانه متوجه خواهند شد که برنامهای برای یک روز نداشتهاید یا برای امر غیرمنتظرهای آن را تغییر داده اید. هرکسی باید برای آمدن به مدرسه دلایل و انگیزههایی داشته باشد. چرا شما یکی از آن دلایل نباشید؟
۶. شبکهسازی با همکاران، فقط چای دورهمی نیست!
مدرسه فقط محل تدریس نیست؛ یک محیط اجتماعی و حرفهای است. برای معلمان تازهکار، همکاران باتجربه نقش مرشد دارند. پرسیدن سوال از آنها نشانه ضعف نیست، بلکه مسیر یادگیری شما را سریعتر میکند. حتی میتوانید یک دفترچه کوچک مخصوص «نکات همکاران» داشته باشید. بهمرور زمان این دفترچه تبدیل به کتابچه شخصی تجربه میشود که ارزش آن از هر کارگاه آموزشی بیشتر است.
اگر این فضا در مدرسه وجود ندارد و یا سوالاتی دارید که نمیتوانید آنجا بپرسید، در انجمن معلم ثبت نام کنید. این انجمن با توان معلم با هدف حل مسائل معلمی از کف میدان برآمده است و زیر ۲۴ ساعت بیش از ۷۰درصد سوالاتتان توسط همکاران پاسخ داده میشود.
و اما برای آشنایی با معلمان بستری به وسعت ایران به نام سامانه سیمرغ وجود دارد. این سامانه با هدف شبکهسازی اهالی فرهنگ، آموزش و جامعه تشکیل شده و در حال توسعه است. شما میتوانید افراد، اجتماعات، مجموعهها و رویدادهای مربوط به فضای تعلیم و تربیت را از این طریق پیدا و رهگیری کنید.
۷. آرامش و مثبتاندیشی، به اندازه محتوای درسی مهم است
در هفته اول مهر، بیش از هر چیزی، حالوهوای شما به دانشآموز منتقل میشود. اگر مضطرب یا خسته باشید، کلاس به سرعت آن را بازتاب میدهد. ساعت خواب خود را مدیریت کنید. لباسها، ابزار مورد نیاز و حتی میانوعدههایتان را از شب قبل آماده کنید. تمرینهای کوچک آرامشبخش (مثل تنفس عمیق پیش از ورود به کلاس یا نوشتن چند خط درباره احساسات خودتان در پایان روز) کمک میکند انرژی مثبتتری به کلاس ببرید. مثبتاندیشی در عمل یعنی دیدن هر مشکل به عنوان فرصت یادگیری، هم برای شما و هم برای دانشآموزان.
جمعبندی
بازگشایی مدارس برای معلمان تازهکار بیش از آنکه میدان آزمون علمی باشد، یک مرحله شکلدهنده هویت حرفهای است. اگر این روزها را با آرامش، برنامهریزی هدفمند و تمرکز بر رابطه با دانشآموزان سپری کنید، پایههای محکمی برای کل سال تحصیلی خواهید ساخت.
این ۷ راهکار ساده و مؤثر نهتنها به شما کمک میکند استرس هفته اول مهر را کاهش دهید، بلکه مهارتهایی پایدار برای تمام دوران کاریتان ایجاد خواهد کرد.
