مهارت شنیدن فعال معلمان – راهکارهایی برای تقویت

در دنیای آموزش و پرورش، توانمندی معلمان نقش کلیدی در موفقیت دانش‌آموزان ایفا می‌کند. یکی از مهارت‌های اساسی که کیفیت معلمی را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد، مهارت شنیدن فعال است. این مهارت نه تنها ارتباطات را تقویت می‌کند، بلکه به معلمان کمک می‌کند تا نیازهای دانش‌آموزان را بهتر درک کنند و محیط یادگیری پویاتری ایجاد کنند. در این مقاله، به بررسی تأثیر مهارت شنیدن فعال معلمان بر کیفیت فرایند تدریس و یادگیری می‌پردازیم. سپس راهکارهایی برای تقویت این مهارت ارائه می‌دهیم.

مهارت شنیدن فعال و مزیت‌های آن برای معلمان

شنیدن فعال به معنای گوش دادن به دقت و با هدف درک کامل مطالب است. مهارت شنیدن فعال معلمان مزیت‌های زیادی دارد:

• ارتباط مؤثرتر: با شنیدن فعال، معلمان بهتر می‌توانند نیازها و مشکلات دانش‌آموزان را درک کنند و پاسخ‌های مناسبی ارائه دهند. شنیدن فعال یکی از مهم‌ترین مهارت‌های یک معلم موفق است. این مهارت به معلمان کمک می‌کند تا نیازهای دانش‌آموزان را بهتر درک کنند و پاسخ‌های مناسبی ارائه دهند.
• افزایش اعتماد و احترام: دانش‌آموزان به معلمانی که به دقت گوش می‌دهند، اعتماد بیشتری دارند و رابطه‌ای مبتنی بر احترام متقابل شکل می‌گیرد.
• حل تعارضات: با شنیدن فعال معلمان می‌توانند بهتر به تعارض‌ها و مشکلات کلاسی پاسخ دهند و راهکارهای مناسبی پیدا کنند. در واقع آن‌ها این مهارت را پیدا می‌کنند که هوشمندانه‌تر به مدیریت کلاس بپردازند. بسیاری معتقدند که “معلمان باید به مهارت شنیدن فعال به عنوان یک ابزار قدرتمند برای بهبود کیفیت تدریس خود توجه کنند.”

درباره موارد بالا، تجربه ای دارید؟ با ما به اشتراک بگذارید.

تفاوت بین گوش دادن و شنیدن فعال

در حالی که گوش دادن به معنای شنیدن صداها و کلمات است، شنیدن فعال به معنای توجه و درک عمیق‌تر است. شنیدن فعال شامل تمرکز بر گوینده، تفسیر اطلاعات دریافتی و پاسخ‌دهی مناسب است. به عنوان مثال، هنگام شنیدن فعال، معلم نه تنها به کلمات دانش‌آموزان گوش می‌دهد بلکه به احساسات و نیت‌های پشت آن کلمات نیز توجه می‌کند.

راهکارهایی برای تقویت مهارت شنیدن فعال در معلمان

تمرین آگاهی ذهنی:

تمرکز بر لحظه حال و توجه به گفتار دانش‌آموزان می‌تواند به تقویت مهارت شنیدن فعال کمک کند. آگاهی ذهنی به معلمان کمک می‌کند تا به طور کامل بر روی نیازها و مشکلات دانش‌آموزان تمرکز کنند. به عنوان مثال، یک معلم می‌تواند قبل از شروع کلاس چند دقیقه تمرکز کند تا با ذهنی آرام و هوشیار به دانش‌آموزان گوش دهد.

پرسشگری فعال:

با پرسیدن سوال‌های دقیق و مرتبط، معلمان می‌توانند نشان دهند که به دانش‌آموزان گوش می‌دهند و علاقه‌مند به فهم بهتر مطالب هستند. برای مثال، معلم می‌تواند پس از شنیدن پاسخ دانش‌آموز، سوالی برای توضیح بیشتر مطرح کند و به این ترتیب نشان دهد که به دقت مشغول گوش دادن است.

بازخورد سازنده:

ارائه بازخورد مثبت و سازنده به دانش‌آموزان نشان می‌دهد که معلمان به دقت به گفتار آن‌ها گوش داده‌اند و به پیشرفت آن‌ها اهمیت می‌دهند. ارائه بازخورد سازنده می‌تواند دانش‌آموزان را تشویق به یادگیری بیشتر و بهتر کند. مثلا، معلم می‌تواند پس از گوش دادن دقیق به پاسخ دانش‌آموز، بازخوردی دقیق و متناسب با عملکرد او ارائه دهد.

تکرار و خلاصه‌برداری:

یکی دیگر از راهکارهای تقویت شنیدن فعال، تکرار و خلاصه‌برداری مطالب شنیده شده است. به عنوان یک معلم می‌توانید پس از شنیدن گفتار دانش‌آموز، نکات اصلی را تکرار کنید. به این منوال مطمئن می‌شوید که پیام دانش‌آموزان را به درستی متوجه شده اید. این روش نه تنها به فهم بهتر مطالب کمک می‌کند بلکه نشان می‌دهد که معلم به دقت گوش داده است. حتی می‌تواند برای استفاده‌های آتی آن‌ها را بنویسد.

زبان بدنی مثبت:

استفاده از زبان بدنی مثبت مانند برقراری تماس چشمی، تکان دادن سر به نشانه تأیید و لبخند زدن می‌تواند نشان‌دهنده شنیدن فعال باشد. به عنوان مثال، معلم می‌تواند هنگام صحبت کردن دانش‌آموزان به آنها نگاه کند و با تکان دادن سر یا لبخند نشان دهد که به دقت گوش می‌دهد.

آسیب‌های ناشی از عدم وجود مهارت شنیدن فعال معلم در کلاس درس:

• ایجاد سوءتفاهم: نبود شنیدن فعال می‌تواند منجر به سوءتفاهم‌ها و مشکلات ارتباطی بین معلمان و دانش‌آموزان شود.سوءتفاهم‌ها می‌توانند به کاهش کیفیت تدریس و یادگیری منجر شوند.
• کاهش انگیزه دانش‌آموزان: دانش‌آموزان ممکن است احساس کنند که معلمان به آنها اهمیت نمی‌دهند و این امر می‌تواند انگیزه آنها را کاهش دهد.
• افزایش تعارضات: عدم شنیدن فعال می‌تواند باعث افزایش تعارضات و مشکلات کلاسی شود.

نتیجه‌گیری

مهارت شنیدن فعال معلمان یکی از مهمترین مهارت هایی است که به جد کیفیت معلمی را بهبود می‌بخشد. با استفاده از این مهارت، معلمان می‌توانند ارتباط مؤثرتری با دانش‌آموزان برقرار کنند، اعتماد و احترام متقابلی ایجاد کنند و به تعارضات کلاسی به‌صورت مؤثرتری پاسخ دهند. تقویت مهارت شنیدن فعال از طریق تمرین آگاهی ذهنی، پرسشگری فعال، بازخورد سازنده، تکرار و خلاصه‌برداری و استفاده از زبان بدنی مثبت، می‌تواند به معلمان کمک کند تا نقش خود را به‌عنوان مربیان بهتر ایفا کنند و کلاس‌های پربارتری داشته باشند.

برای اتشارات مقالات خود و همچنین ارتباط با همکاران به انجمن معلمان بپیوندید.

منابع علمی:

1. Lopez, H. (2020). Active Listening in Education: A Key to Effective Teaching.
2. Hatton, J. (2019). The Role of Active Listening in Classroom Management. Harvard Education Press.
3. Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ.